Στα πλαίσια των αναρτήσεων για την προσφυγική Νέα Ιωνία βάζω σήμερα κομμάτια από ένα κείμενο του Άθω Τριγκώνη στην εφημερίδα Λαϊκή Φωνή που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στα 1933 που αναφέρονται στον συνοικισμό. Κράτησα την ορθογραφία του άρθρου. Όλα τα σχετικά άρθρα θα τα βρείτε εδώ https://volosmagnisia.files.wordpress.com/2018/09/trigkonis-nea-ionia-1933.pdf
“Συμπληρώθηκαν πια, δέκα χρόνια από τότε που οι πρόσφυγες, κυνηγημένοι από τα μέρη τους, ήρθαν και εγκαταστήθησαν εδώ. Και τώρα δέκα χρόνια, η ζωή τους, οι συνήθειές τους, τα ήθη τους, τα έθιμα τους, ζυμώθηκαν με τα δικά μας και η δυστυχία τους ενώθηκε με την δική μας δυστυχία. Τόσο μάλιστα που η λέξις πρόσφυξ να μη σημαίνη πια ό,τι εσήμανε, να μη χαρακτηρίζη ό,τι εχαρακτήριζε, να μη θυμίζη τίποτα άλλο από ένα αρκετά απομακρυσμένο παρελθόν, κατά το οποίο οι άνθρωποι αυτοί ήτανε δυστυχέστεροι από μας – ενώ σήμερα, κοινές είναι οι δυστυχίες μας, κοινοί είναι οι πόνοι μας, κοινές θα έλεγα οι πληγές μας.
Πηγαίνοντας λοιπόν ένα συννεφιασμένο και βροχερό πρωί στον συνοικισμό Νέας Ιωνίας, δεν θελήσαμε ν’ ακολουθήσουμε τον κεντρικό δρόμο του συνοικισμού που είναι συνέχεια της οδού 2ας Νοεμβρίου και της γέφυρας. Τα καφενεία του, τα μαγαζιά του, η κίνησις του, μας είναι αρκετά γνώριμα, όπως είναι γνώριμα στον κάθε Βολιώτη. Έτσι προτιμήσαμε να διαβούμε τον γεμάτο λάσπη Κραυσίδωνα, να αναρριχηθούμε στην απέναντι όχθη του και να μπούμε στον πρώτον δρομάκο του Συνοικισμού που συναντήσαμε μπροστά μας.
Ο Συνοικισμός μόλις είχε ξυπνήσει. Καθώς δε λιγάκι απότομα βρεθήκαμε στην εσωτερική ζωή του, είχαμε την εντύπωση πως παραβιάζαμε αδιάκριτα το νυκτερινό άσυλο μιας γυναίκας έστω και άσχημης και την συλλαμβάναμε την ώρα που αναμαλλιασμένη κατσούφα και ατημέλητη, σηκωνότανε από το κρεββάτι.
Νερά τα οποία προ ολίγου είχανε ριχτεί, έτρεχαν από όλες τις μεριές του στενού αυτού δρομάκου που το τέλος
του διακρινότανε θαμπά μέσα στην πρωϊνή πάχνη την τσιμπλιασμένη και υγρή. Σε μια γωνιά του κείτονταν ένα παληό και παρατημένο αυτοκίνητο συγκοινωνίας. Τρία παιδάκια ξυπόλυτα, φτωχοντυμένα, άπλυτα και μυξιάρικα πασπάτευαν μέσα στην ωμή λάσπη ένα παλιοντενεκέ. Άλλα τέσσερα μεγαλύτερα τους το ίδιο όμως ακάθαρτα κακοντυμένα, κυνηγιότανε λίγο πιο πάνω. Ένας γέρος με βράκες και μορφή κοιμισμένη καθότανε σ’ ένα κατώφλι και κύτταζε ηλίθια το χώμα.
Οι κυράδες, οι νοικοκυρές, αναμαλλιασμένες, με πεσμένες κάλτσες ή ξυπόλητες, με μια ποδιά στην μέση μπαινόβγαιναν από τις ανοιχτές κάμαρες των, σκούπιζαν, τίναζαν ξετσίπωτα ένα τσόλι, ή κύτταζαν το φαΐ στην φοφού και πάντα γλωσσοκοπανούσαν, μιλώντας αναμεταξύ των με φωνές στριγγές και παράτονες…
Από μια γωνία, ξεπρόβαλε ένας ψαράς, με ένα κοφίνι στα χέρια, γιομάτο ψάρια.
-Πάρτε σαρδέλλα…α. φρέσκια…α. Είναι σας λέω γιαμορλού (βγαλμένη δηλαδή ύστερα από βροχή)…
…
Όταν απεφασίσθη να κτισθούν τα τσιμεντένια σπίτια, αι συνθήκαι διαβιώσεως των προσφύγων ήταν πραγματικά τραγικές. Εκατοντάδες προσφυγικών οικογενειών ήσαν στιβαγμένες μέσα σε ανήλιες και βρώμικες καπναποθήκες του Βόλου και τέτοια ήταν η κατάντια τους, η βρώμα και η δυσωδία των κατοικιών αυτών ώστε ημείς οι καλοζωϊσμένοι ευπρεπισμένοι και ολοκάθαροι, όταν περνούσαμε μπροστά των επιάναμε για να αποφύγουμε την αποπνικτική δυσωδία, τη μύτη μας, ενώ ένα αίσθημα αηδίας και βαρεστιμιάς ζωγραφιζόντανε στο στρογγυλό και φρεσκοξυρισμένο πρόσωπο μας…
Ε λοιπόν αυτή η φρικτή κατάσταση έπρεπε να τελειώση.. Έπρεπε οι πρόσφυγες να μεταφερθούν σε υγιεινότερες και γενικά καλύτερες κατοικίες…Με τη σκέψη αυτή εκτίστησαν τα τσιμεντένια σπίτια του συνοικισμού. Σε κάθε δύο η τρία τετράγωνα εκτίσθησαν στην μέση του δρόμου ένα πλυσταριό, κι ένα ευρύχωρο αποχωρητήριο με την ιδέα ότι μια μέρα τα ανθυγιεινά αυτά εκτρώματα θα έφευγαν και θα εδημιουργούντο, όταν τα πράγματα θα πήγαιναν καλύτερα οικονομικώς, βοηθητικά οικήματα για το κάθε σπίτι.
Από τότες όμως επέρασαν οκτώ νομίζω χρόνια. Ο μικρός κατ’ αρχάς συνοικισμός, έγινε σιγά-σιγά πόλις ολόκληρος. Και τα αποχωρητήρια και τα πλυντήρια θα ρωτήσετε; Έμειναν κι’ αυτά όπως ήταν. Κι΄όχι μόνο αυτό αλλά χωρίς καμμιά επισκευή, χρησιμοποιούμενα τόσα χρόνια εντατικώς κατεστράφησαν σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν. Ντουβάρια ολόκληρα έχουν πέσει και τα νερά τρέχουν από όλες τις μεριές. … Ας πούμε την καθαρή αλήθεια. Αυτό το αίσχος πρέπει να λείψη το ταχύτερον. Είναι εμπαιγμός για τους πτωχούς πρόσφυγας που έχουν την δυστυχία τους να χρησιμοποιούν αυτά τα “βοηθητικά” οικήματα….
Ασφαλώς και δεν θα το ξέρατε, ούτε και θα το φαντάζεσθε: O Συνοικισμός δεν έχει τηλέφωνο. Τουτοιοτρόπως, άμα γίνει μια πυρκαϊά, να πούμε, ένας χωροφύλακας παίρνει ένα ποδήλατο και κατηφορίζει μέχρι τον πυροσβεστικό σταθμό για να ειδοποιήση να ξεκινήση η αντλία. Εν τω μεταξύ, εννοείταιμ η φωτιά μπορεί να σβύση και μοναχή της, αφού δεν θάχη πια να κάψη τίποτα άλλο..
…
Όμως το Σαββατόβραδο στο συνοικισμό οι άντρες προεορτάζουν. Ή μάλλον, ετοιμάζονται, στρώνουν το κέφι τους για την Κυριακή. Γιατί την Κυριακή είναι το κυρίως γλέντι, το ξεκούρασμα του σώματος και του νου.
Το Σάββατο βράδυ οι γυναίκες δεν βγαίνουν έξω. Κουρασμένες από την δουλειά όλης της εβδομάδας ή απασχολημένες με τις δουλειές του σπιτιού, κάθονται μέσα.
Ωστόσο και με τους άντρες μόνο τα καφενεία της Νέας Ιωνίας πού’ναι αρκετά, αποχτούν κίνηση, πολυθόρυβη ζωή και χρώμα. Οι πρόσφυγες έχουν αναπτυγμένο μέσα τους το αίσθημα της κοινωνικότητος. Μαζώνονται λοιπόν, σε μεγάλες παρέες, γύρω από τα τραπέζια των καφενείων, συζητώντας με την ιδιόρυθμη ο καθένας διάλεκτό τους ή με τα τουρκικά των και κουτσοπίνοντας κυρίως ούζο.
Κάθε Κυριακή ο συνοικισμός Νέας Ιωνίας αλλάζει όψη, τα καφενεία του, οι πλατείες του, οι δρόμοι του αποχτούν άλλη ζωή. Ιδίως την Κυριακή το απόγευμα ο κεντρικός δρόμος του συνοικισμού γίνεται αγνώριστος.
Τα καφενεία είνε όλα γεμάτα, πολυθόρυβα, και αναστατωμένα. Αλλά και μέσα στην μέση του δρόμου,
δεν μπορεί κανένας να περάση. Τόσοι είνε οι περιπατητές – γιατί τον δρόμο αυτό τον μεταχειρίζονται οι πρόσφυγες ως τόπον περιπάτου, όπως ημείς την παραλία.
Νέοι, καλοντυμένοι και ευπαρουσίαστοι, μ’ ένα λουλούδι στ’ αυτί ή στο χέρι, με την κουβέντα ή την έξυπνη απάντηση έτοιμη στα χείλη, με το χαμόγελο, πάνε κατά ομάδες πέρα δώθε στον δρόμον αυτόν τον κεντρικόν, ανταλλάσοντας φωναχτά κουβέντες με άλλες παρέες ή πειράζοντας και γλυκοκυττώντας τις παρέες των κοριτσιών, που καλοστολισμένα, χαρωπά κι’ ελεύθερα πάνε κι’ αυτά απάνω-κάτω μέσα στον δρόμο.
Κι’εινε μια πραγματική χαρά να τους βλέπη κανένας, με τις φωνές των, τα γέλοια των, τα χάχανα των, την εύκολη ευθυμία των και τα νειάτα των, να γεμίζουν, να πλημμυρίζουν με κίνηση και με ζωή το δρόμο.
Καθώς βραδυάζει οι περιπατητές του δρόμου καθώς και οι θαμώνες των καφενείων αραιώνουν… Οι άλλοι όμως που θα μείνουν στα καφενεία έχουν … κακούς σκοπούς. Ϋστερα από μια δύο ώρες με την βοήθεια του άφθονου ούζου που θα ρεύση στο μεταξύ και των μουσικών οργάνων που θα μετακληθούν κατεσπευμένως από την γωνία του καφενείου, θα διεκτραγωδήσουν τα μεράκια τους, θα ξεφωνίσουν τα σεκλέτια τους, θα ψάλλουν
τους πόνους και τα ντέρτια της πολυβασανισμένης της καρδιάς των.
Αμά…α…α…αν!
Κι’ άμα η ώρα περάσει και η καρδιά ξελαφρωθεί από τα πολλά βάσανά της, αρχίζει ο χορός που είναι όλο λεβεντιά και ασικλήκι. Πρέπει να σημειωθή πως τα γλέντια αυτά των προσφύγων, δεν καταλήγουν όπως τα ελληνικά γλέντια σε
παρεξηγήσεις με μαχαιριές, κουμπουριές και φόνους – “ένεκα το φιλότιμο”. Οι πρόσφυγες σ’αυτό το σημείο είναι πιο πολιτισμένοι από μας. Μπορούν να γλεντήσουν, να χαρούν να ευθυμήσουν, χωρίς ποτέ στο τέλος να … πετσοκοπούν.”
ΣΗΜ. Η φωτογραφία είναι του Κ. Ζημέρη και είναι από το αρχείο μου.
Είναι στην διασταύρωση Μακεδονίας και Δημοκρατίας.
